Historie
Het Goudkantoor is gebouwd in 1635 en heette toen het Collectehuis. Het was een belastingkantoor voor Stad en Ommelande. De naam Goudkantoor, verzonnen door de Groninger bevolking, stamt uit de periode 1814-1887 en werd langzamerhand ook in officiële documenten overgenomen. Het pand werd in die periode namelijk gebruikt als Waarborgbureau voor Goud- en Zilverwerken. De gouden en zilveren voorwerpen werden gekeurd en van een merkje voorzien. De conciërge van het Goudkantoor had zijn woonruimte destijds in de kelder. Sinds die tijd heeft het gebouw nog vele andere functies gehad waaronder natuurhistorisch museum, voor tijdens en na de oorlog als scheepvaartmuseum, later als VVV-kantoor, stadjerhuis, en informatiedesk voor de gemeente Groningen.
In de loop van de tijd heeft het pand vele grote en kleine restauraties ondergaan. Bij een grote restauratie in 1844 is de Pompeuze Toscaanse galerij, die zich oorspronkelijk aan de voorzijde bevond, afgebroken. Het beeldhouwwerk van deze galerij is herplaatst boven de ingangsdeur. De stenen kozijnen werden vervangen voor neo-gotische houten sponningen. Vanaf dat moment moest het Goudkantoor het verder doen zonder de karakteristieke houten luiken. Iets later in 1874 is eigenlijk zonder bouwkundige noodzaak de Waag, waar de straat en het plein naar zijn genoemd en die zich schuin achter het Goudkantoor bevond afgebroken. Veel handelsactiviteiten waren toen al overgenomen door de Korenbeurs aan de Vismarkt.
Aan het eind van de tweede wereldoorlog zijn alle andere panden van het blok waar het Goudkantoor deel van uitmaakte verwoest. Ondanks het miraculeuze schadeloos overleven van de oorlog is er destijds sprake geweest van een verplaatsing of zelfs de sloop van het Goudkantoor. Maar als vanzelfsprekend handhaafde het Goudkantoor zich op zijn historische plek en werd een vrijstaand gebouw. Vlak na de oorlog werd op de ontstane “blinde” zuidgevel, aan de Heerestraatzijde, een deel van de topgevel van Huis Panser, een pand die vanaf 1615 tot de oorlogsverwoestingen aan de Grote Markt oostzijde stond, geconstrueerd. Daarna werd in 1962 het pand geschikt gemaakt voor zijn nieuwe functie als VVV kantoor. In deze 62-64 restauratie zijn ook de stenen kruiskozijnen met de daarbij behorende luiken weer in ere hersteld. Het Goudkantoor werd in die tijd met een glazen luchtbrug, op de bovenverdieping, een verbinding tussen het oude (ca. 1810) en het “nieuwe” stadhuis. Dit “nieuwe”, bouwkundig en qua schoonheid veel bekritiseerde, stadhuis (1962 tot 1994) is inmiddels afgebroken.
Na een grondige bouwkundige restauratie rond 1994 is het pand in zijn huidige vorm vanaf 1996 als café-restaurant ingericht. Het pand is geïntegreerd in het, door een referendum verkozen, nieuwbouwplan van het Waagplein ontworpen door de Italiaanse architect Adolfo Natalini. Ondanks de moderne benadering destijds zijn veel details van het Goudkantoor weer in historisch karakter vormgegeven. De motieven op de muren aan de binnenzijde op de begane grond zijn origineel 17de eeuws en kwamen vooral voor in Zuid-Scandinavië, de Duitse kust en de Nederlanden (het Hanzegebied). Dit soort decoratie werd veel gebruikt in plaats van tegels of gobelins. Er zijn weer kandelaars op de muur aangebracht en ook de kroonluchters zijn weer terug. De kleuren aan de buitenzijde van het Goudkantoor (rood, oker, goud en blauw) zijn middels kleuronderzoeken van de verfresten op de stenen vastgesteld, waardoor we er van uit kunnen gaan dat dit de originele kleuren moeten zijn geweest. Let aan de buitenzijde ook eens op het originele takelhuisje aan de achterzijde.
Het Goudkantoor staat landelijk bekend om zijn typisch Hollandse karakter en heeft zodoende dan ook voor diverse zaken model gestaan. Zo heeft de KLM als Business Class souvenir het Goudkantoor als Delfts miniatuurhuisje (nummer 81) uitgebracht en valt het sinds 2008 op schaal te bewonderen in Madurodam.
Al jaren lang worden ansichtkaarten van het Goudkantoor uitgebracht en komen plaatjes, foto’s en bijzonderheden voor in diverse schoolboeken. Tot op de dag van vandaag is het Goudkantoor een gebouw dat in de belangstelling staat, zo is het een inspiratiebron voor vele kunstenaars en wordt het pand door toeristen dagelijks veelvuldig gefotografeerd.
Aan de voorzijde van het Goudkantoor staat een bronzen kunstwerk, gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Roberto Barni. Het kunstwerk heet “appuntamento con la musica”. De fluitist is, op weg naar een afspraak, onderweg geïntrigeerd door de historische pracht van het Goudkantoor en kijkt daarom nog even om. De Latijnse spreuk op de gevel van het Goudkantoor: -Date Caesari quae Caesaris- betekent letterlijk: Geef de keizer wat des keizers is. Deze spreuk komt uit de tijd van het innen van de belastingen maar gaat onzes inziens nu nog op, waarbij wij, met een knipoog, de gast als keizer proberen te behandelen.
